źródło: RadioMaryja.pl, 2014.03.14
Raport zaniechań
W styczniu 2014 r. Najwyższa Izba Kontroli, kierowana już przez nowego prezesa Krzysztofa Kwiatkowskiego, byłego prominentnego członka Platformy Obywatelskiej, opublikowała niezwykle krytyczny raport w sprawie organizacji poszukiwań gazu łupkowego w Polsce. Cała odpowiedzialność za stwierdzone nieprawidłowości wyjątkowo czytelnie spoczywa na rządzie Donalda Tuska, gdyż zerwał on zupełnie z dokonaniami rządu PiS w tej dziedzinie.
Po sześciu latach tej „radosnej” twórczości, w wyniku której udzielono ponad 100 koncesji na poszukiwanie gazu łupkowego, okazało się, że prace geologiczne podjęto na niewielkiej części obszaru objętego koncesjami, i to jeszcze z opóźnieniem. Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli, przyczyna opieszałości przedsiębiorców wynika z niewłaściwych działań administracji rządowej.
W raporcie wyszczególniono długi szereg nieprawidłowości świadczących o legislacyjnej indolencji rządu Tuska. Należy do nich zatrzymanie na etapie uzgodnień międzyresortowych i konsultacji społecznych nowelizacji prawa dotyczącego poszukiwania i wydobywania węglowodorów oraz opodatkowania tej działalności. Nie powołano nawet pełnomocnika rządu do spraw gazu łupkowego, choć taki urząd został ustanowiony rządowym rozporządzeniem z czerwca 2012 roku.
Rząd Tuska publicznie deklarował priorytetowe traktowanie poszukiwań złóż gazu z łupków, lecz na obiecankach poprzestał. Dość stwierdzić, co wytknęła mu NIK, że w Departamencie Geologii i Koncesji Geologicznych sprawami dotyczącymi koncesjonowania poszukiwań złóż gazu z łupków zajmowały się w latach 2007-2012 zaledwie trzy osoby.
NIK stwierdziła nierzetelne i przewlekłe postępowania administracyjne w sprawie koncesji na poszukiwanie czy rozpoznawanie gazu z łupków prowadzone przez byłego ministra środowiska. Decyzje wydawane były średnio o 100 dni dłużej, niż wymagało prawo, nie traktowano wnioskodawców w sposób równy, rozpatrywano niekompletne wnioski uniemożliwiające sprawdzenie wiarygodności ekonomicznej wnioskodawcy.
– Występujące nieprawidłowości przy udzielaniu koncesji, polegające na dowolności postępowania i nierównym traktowaniu wnioskodawców mogą świadczyć o wysokim zagrożeniu korupcją – stwierdzili kontrolerzy NIK.
NIK zarzuciła również rządowi, że lekkomyślnie rozdysponował cały obszar koncesyjny, co zablokowało na co najmniej kilka lat dostęp innym przedsiębiorcom, naprawdę zainteresowanym poszukiwaniem gazu z łupków. Okazało się, że firmy dysponujące koncesjami wierciły średnio jeden otwór w ciągu roku, a więc raczej symulowały poszukiwania, niż ścigały się, kto pierwszy dotrze do gazu. Nic dziwnego, że wykonano dotąd zaledwie 50 odwiertów, a ponieważ na rozpoznanie polskich złóż potrzeba ich minimum ok. 200, przy obecnym tempie czas potrzebny na osiągnięcie tej wiedzy sięga 12 lat. W konsekwencji po 6 latach prac ekipy Tuska nie doprowadzono nawet do wiarygodnego oszacowania wielkości złóż gazu łupkowego w Polsce.
Najwyższa Izba Kontroli wytknęła również rządowi, że niewystarczająco uregulował proces pobierania i postępowania z próbkami geologicznymi pozyskiwanymi w wyniku wykonywanych otworów wiertniczych. W udzielonych koncesjach nie zapewniono bowiem obowiązku bieżącego przekazywania próbek do państwowego zasobu geologicznego oraz nie określono szczegółowych wymogów co do warunków, technologii, miejsca, sposobu poboru i podziału pobieranych próbek. Próbki geologiczne wywożono w całości za granicę bez wiedzy i zgody organu koncesyjnego. Fatalny był również nadzór nad wykonywanymi odwiertami poszukiwawczymi.
Łupki polityczne
Historia poszukiwań gazu z łupków w czasie rządów Donalda Tuska nie napawa optymizmem. Powołany w 2007 r. na głównego geologa Henryk Jezierski wsławił się rozdaniem nieomal za bezcen i bez sprawdzania wiarygodności firm – co wytknęła Najwyższa Izba Kontroli – ok. 100 koncesji na poszukiwania gazu.
Zdaniem prof. Jędryska, naraziło to Skarb Państwa na stratę około 100 miliardów złotych, które można byłoby uzyskać, gdyby zastosowano opracowaną przez niego strategię polityki koncesyjnej.
Symptomatyczne, że w czasie kadencji Jezierskiego ABW za pomocą podsłuchów wykryła aferę korupcyjną, w której uczestniczyli urzędnicy Departamentu Geologii i Koncesji Geologicznych i Głównego Instytutu Geologicznego oraz przedstawiciele trzech firm starających się o koncesje. Wobec całej siódemki łącznie sformułowano 11 zarzutów o wręczanie i przyjmowanie od marca do grudnia 2011 r. korzyści majątkowych od 13 tys. zł do ok. 55 tys. zł w zamian za udzielanie pomocy przy uzyskaniu koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż gazu łupkowego. Sprawa trafiła do sądu w sierpniu 2013 roku.
Mimo wątpliwych sukcesów Donald Tusk z właściwym sobie optymizmem przed wyborami w 2011 r. roztaczał wizję komercyjnego eksploatowania złóż gazu łupkowego już w 2014 roku. W jego kampanii wyborczej dochody z łupków miały nas uniezależnić energetycznie od Rosji i zapewnić godziwe emerytury seniorom.
Po wygranych wyborach Tusk zmienił Jezierskiego na Piotra Woźniaka, byłego ministra gospodarki w rządzie PiS. Powierzył mu zadanie nowelizacji prawa geologicznego i górniczego zgodnie z potrzebami niekonwencjonalnego górnictwa gazowego. Efekty pracy Woźniaka nie znalazły jednak akceptacji platformerskich decydentów. Projekt nie przebrnął międzyresortowych uzgodnień. Szczególny opór wzbudziła nowa instytucja Narodowego Operatora Kopalin Energetycznych (NOKE), mająca gwarantować kontrolę i zyski państwa z wydobycia gazu.
W tej sytuacji Tusk zdecydował się na kolejne roszady kadrowe. Najpierw w listopadzie ub.r. odwołał ministra środowiska Marcina Korolca, zastępując go finansistą Maciejem Grabowskim, który następnie odwołał Woźniaka, przyjmując na jego miejsce Sławomira Brodzińskiego.
Nowy główny geolog do spółki z nowym ministrem pozbawili już projekt Woźniaka niepodobającego się zagranicznym koncernom zapisu o Narodowym Operatorze, a także zrezygnowali z obarczania firm obowiązkiem dostarczenia pozyskanych w toku prac geologicznych danych i wyników badań próbek geologicznych, uznając, że stanowią one własność intelektualną spółek wydobywczych.
Innym ułatwieniem prac poszukiwawczych ma być ustanowienie w projekcie nowej ustawy jednej koncesji na poszukiwanie, rozpoznanie i wydobycie gazu z łupków. Miałaby ona zastąpić dotychczasowe odrębne pozwolenia na poszukiwanie i rozpoznanie złoża oraz wydobycie z niego surowca.
Legislacja pod dyktando firm poszukiwawczych ma zapobiec ich exodusowi z Polski. Z polskich łupków zrezygnowało już bowiem czterech światowych potentatów: Exxon, Marathon Oil, Talisman i Eni. Przez ostatni rok liczba czynnych koncesji stopniała ze 113 do 93.
Rok 2014 może się okazać kluczowy dla przyszłości gazu łupkowego w Polsce. W tym roku ważność traci kolejnych 40 pozwoleń na poszukiwania. To od firm zależy, czy podejmą starania o ich przedłużenie. A tymczasem już za rok wybory parlamentarne i plajta w łupkach byłaby kolejnym gwoździem do politycznej trumny Donalda Tuska i Platformy.
Adam Kruczek
Osiemnaście lat temu, 17 marca 1996 roku w Oslo, Adam Małysz odniósł pierwsze w karierze zwycięstwo w konkursie Pucharu Świata w skokach narciarskich. W końcowej klasyfikacji sezonu skoczek z Wisły był siódmy.